W starożytnym panteonie słowiańskim, jeden z najważniejszych bóstw stoi na czwartym miejscu w hierarchii – Mokosz. Ta tajemnicza bogini, której imię dosłownie oznacza „wilgotna”, była w przedchrześcijańskiej epoce jedyną kobiecą postacią. W przeciwieństwie do bóstw takich jak Perun, Weles czy Svarog, które były kojarzone z niebem, władzą i słońcem, Mokosz była boginią ognia domowego, rolnictwa i rękodzieła. Ale kim była prawdziwie Mokosz, jakie symbole i ikonografia ją reprezentowały, i co więcej, jakie miejsce zajmuje we współczesnej kulturze?
Zobacz też: Słowiański bóg słońca – czy istniał?
Symbolika i ikonografia Mokoszy
Historia bogini Mokosz jest pełna symboliki, która odzwierciedla jej rolę jako strażnika domu i bytu rodzinnego. Była często przedstawiana z kłębkiem włóczki lub przędzarką – symbolem żyzności i płodności – w ręku, a jej podstawowym atrybutem była kołowrotka, symbolizująca cykl życia i przemijanie. W niektórych wizerunkach Mokosz ukazana jest jako postać o podwójnej naturze, przypominająca Janusa, rzymskiego boga zmian i przejść. Jej głowy patrzą w przeciwnych kierunkach, symbolizując dualistyczną naturę rzeczywistości – świat materialny oraz duchowy.
W ikonografii Mokosz jest często spotykana z wężem – zwierzęciem, które w kulturze słowiańskiej symbolizuje wiedzę mistyczną i spirytualną, jak również odnawiającą się energię życiową. Ponadto, jako patronka rolnictwa, jest związana ze symbolem ziemskiego bydła. Ta bogini symbolizuje zatem elementy ściśle związane z codziennym życiem Słowian i jest istotnym elementem ich duchowe świata.
Rola Mokoszy w wierzeniach słowiańskich
Mokosz, jako jedna z niewielu kobiecych figur w panteonie słowiańskim, pełniła wiele funkcji. Wierzenia związane z Mokosz mówią o jej protekcji nad kobiecymi czynnościami, takimi jak tkactwo, przędzenie czy gotowanie. Ta verschillne rzemiosła były niezmiernie ważne w codziennym życiu Słowian oraz stanowiły główne źródło utrzymania wielu rodzin.
Mokosz była również czczona jako opiekunka sprawiedliwości, działań moralnych i zachowań społecznych. Czczono ją również jako opiekunkę płodności i jako tę, która nadaje rytm powszechnym rytuałom i porządkowi otaczającego świata. Mokosz miała moc przemiany i odnowy, jak i przynosiła ulgę w cierpieniu. Ten aspekt wszechstronności i uniwersalności Mokosz sprawia, że jest jednym z najbardziej ulubionych i czczonych bóstw słowiańskich.
Mokosz we współczesnych upodobaniach kulturowych
Jak przetrwała postać Mokosz do czasów współczesnych? Otóż Mokosz, pomimo upływu wieków, nie została zapomniana. Wręcz przeciwnie, wciąż jest obecna w folklorze i tradycjach słowiańskich, a jej postać jest często wykorzystywana we współczesnej sztuce i kulturze.
Na przykład, jej postać pojawia się w literaturze fantasy, często jako mądra i potężna zażegnarka. W wielu pracach artystycznych, przede wszystkim w angażującym się w tematykę neopogańską malarstwie, Mokosz jest przedstawiana jako symbol mocy kobiecej. W ostatnich latach, ze względu na rosnącą popularność neopogaństwa, Mokosz cieszy się coraz większym umiłowaniem jako symbol siły, niezależności i płodności kobiet.
Tak więc, przetrwała obecność Mokosz w kulturze świadczy o jej niezaprzeczalnej mocy i wpływie na życie Słowian od najdawniejszych czasów, a także o jej kontynuującej się obecności w sercach współczesnych wielbicieli.
Zobacz także: Słowiańscy bogowie – lista najważniejszych
